Mỗi khi tháng Tư về, lòng người Việt Nam lại bâng khuâng nhớ về một mốc son lịch sử không thể nào quên – Ngày 30/4/1975, ngày non sông thu về một mối, ngày đất nước trọn niềm vui Thống nhất. Để hiểu trọn vẹn ý nghĩa thiêng liêng của ngày này, chúng ta không thể chỉ nhìn vào khoảnh khắc chiến thắng cuối cùng, mà cần ngược dòng thời gian, khám phá lịch sử ngày 30/4 bắt nguồn từ đâu, từ những năm tháng chia cắt đau thương đến khát vọng hòa bình, thống nhất cháy bỏng của cả dân tộc. Bài viết này sẽ đưa bạn đọc trở lại với những giai đoạn lịch sử quan trọng, làm rõ bối cảnh và những tiền đề dẫn đến cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Mùa Xuân 1975 lịch sử, đỉnh cao là Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
Ý nghĩa lịch sử ngày 30/4 - Giải phóng miền Nam
Bối Cảnh Lịch Sử: Nỗi Đau Chia Cắt Và Cuộc Kháng Chiến Trường Kỳ
Cuộc Chiến tranh Việt Nam không chỉ là một cuộc đối đầu quân sự mà còn là hệ quả của những biến động địa chính trị phức tạp sau Chiến tranh Thế giới thứ hai và cuộc đấu tranh giành độc lập của dân tộc Việt Nam.
Hiệp Định Genève 1954: Vĩ Tuyến 17 Chia Đôi Đất Nước
Sau chiến thắng Điện Biên Phủ "lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu", Hiệp định Genève về Đông Dương được ký kết vào tháng 7 năm 1954. Hiệp định công nhận độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam, Lào, Campuchia. Tuy nhiên, một điều khoản tạm thời đã lấy vĩ tuyến 17 làm giới tuyến quân sự tạm thời, chia Việt Nam thành hai miền tập kết quân sự: miền Bắc do Việt Nam Dân chủ Cộng hòa quản lý và miền Nam do Quốc gia Việt Nam (sau là Việt Nam Cộng hòa) quản lý. Hiệp định quy định sau 2 năm (vào tháng 7/1956) sẽ tổ chức tổng tuyển cử tự do để thống nhất đất nước.
Thế nhưng, với sự can thiệp của các thế lực bên ngoài và ý đồ riêng của chính quyền Ngô Đình Diệm ở miền Nam, cuộc tổng tuyển cử đã không bao giờ diễn ra. Vĩ tuyến 17 từ giới tuyến quân sự tạm thời đã trở thành ranh giới chia cắt đất nước kéo dài suốt 21 năm. Nỗi đau chia cắt gia đình, quê hương đã hằn sâu trong tâm khảm mỗi người dân Việt Nam, và khát vọng thống nhất trở thành mục tiêu thiêng liêng, thôi thúc ý chí đấu tranh của cả dân tộc.
Cuộc Kháng Chiến Chống Mỹ Cứu Nước Bùng Nổ Và Lan Rộng
Chính quyền Ngô Đình Diệm, với sự hậu thuẫn của Mỹ, đã thực hiện các chính sách đàn áp những người yêu nước và những người cộng sản ở miền Nam, phá hoại hiệp định Genève. Điều này dẫn đến sự bùng nổ của phong trào Đồng Khởi (1959-1960) và sự ra đời của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam (tháng 12/1960).
Từ đó, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước chính thức bắt đầu. Mỹ ngày càng can thiệp sâu hơn, từ "chiến tranh đặc biệt", "chiến tranh cục bộ" đến "Việt Nam hóa chiến tranh", đưa hàng trăm nghìn quân viễn chinh và vũ khí hiện đại vào miền Nam, đồng thời tiến hành chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân ra miền Bắc. Dân tộc Việt Nam, dưới sự lãnh đạo của Đảng Lao động Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, đã kiên cường chiến đấu trên cả hai miền Nam - Bắc, với hậu phương lớn miền Bắc chi viện sức người, sức của cho tiền tuyến lớn miền Nam. Những chiến thắng vang dội như Tết Mậu Thân 1968, chiến thắng "Điện Biên Phủ trên không" 1972 đã làm lung lay ý chí xâm lược của Mỹ.
Cuộc tổng tiến công giành lại hòa bình thống nhất đất nước hào hùng của dân tộc
Hiệp Định Paris 1973: Bước Ngoặt Hướng Tới Hòa Bình?
Sau những thất bại nặng nề trên chiến trường và áp lực từ dư luận trong nước cũng như quốc tế, Mỹ buộc phải ngồi vào bàn đàm phán tại Paris.
Nội Dung Chính Và Ý Nghĩa Của Hiệp Định Paris
Ngày 27/1/1973, Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam được ký kết. Hiệp định yêu cầu Mỹ rút hết quân đội khỏi miền Nam Việt Nam, tôn trọng độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam, tôn trọng quyền tự quyết của nhân dân miền Nam Việt Nam. Đây là một thắng lợi to lớn của nhân dân Việt Nam, buộc Mỹ phải chấm dứt sự can thiệp quân sự trực tiếp.
Tình Hình Thực Tế Sau Hiệp Định: Hòa Bình Chưa Trọn Vẹn
Tuy nhiên, hòa bình thực sự vẫn chưa đến. Chính quyền Nguyễn Văn Thiệu ở Sài Gòn, với sự viện trợ của Mỹ, đã liên tục vi phạm các điều khoản quan trọng của Hiệp định, đặc biệt là các điều khoản về ngừng bắn và các quyền tự do dân chủ. Họ tiếp tục các hoạt động quân sự "bình định, lấn chiếm", ngăn cản việc thành lập Hội đồng Quốc gia Hòa giải và Hòa hợp Dân tộc. Cuộc đấu tranh của nhân dân Việt Nam vẫn phải tiếp tục trên cả ba mặt trận: quân sự, chính trị và ngoại giao để bảo vệ thành quả của Hiệp định và tiến tới thống nhất đất nước. Tình hình sau Hiệp định Paris cho thấy, mặc dù Mỹ đã rút quân, nhưng cuộc chiến vẫn chưa kết thúc và giải pháp cuối cùng phải được định đoạt trên chiến trường.
Quyết định lịch sử mở màn cho ngày thống nhất
Quyết Định Lịch Sử: Mở Màn Cho Ngày Thống Nhất
Trước tình hình chính quyền Sài Gòn ngày càng suy yếu, vi phạm Hiệp định Paris một cách có hệ thống, và sự ủng hộ của Mỹ giảm sút, Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam đã có những nhận định và quyết sách mang tính lịch sử.
Nhận Định Tình Hình Và Thời Cơ Chiến Lược Vàng
Cuối năm 1974 - đầu năm 1975, qua theo dõi chặt chẽ tình hình chiến trường và quốc tế, Bộ Chính trị nhận định thời cơ chiến lược để giải phóng hoàn toàn miền Nam đã đến. Quân đội Sài Gòn trở nên rối loạn, mất tinh thần chiến đấu sau những thất bại liên tiếp và việc Mỹ cắt giảm viện trợ. Khả năng Mỹ can thiệp trở lại là rất thấp. Phong trào đấu tranh chính trị của quần chúng ở các đô thị miền Nam ngày càng dâng cao.
Kế Hoạch Tổng Tiến Công Và Nổi Dậy Mùa Xuân 1975
Trên cơ sở đó, Bộ Chính trị đã hạ quyết tâm chiến lược giải phóng hoàn toàn miền Nam trong năm 1975, hoặc muộn nhất là năm 1976. Kế hoạch Tổng tiến công và nổi dậy Mùa Xuân 1975 được vạch ra một cách táo bạo, khoa học, với phương châm "thần tốc, táo bạo, bất ngờ, chắc thắng". Mục tiêu không chỉ là tiêu diệt sinh lực địch mà còn là đập tan bộ máy chính quyền Sài Gòn, giành chính quyền về tay nhân dân.
Nhân dân Việt Nam thời bình hòa chung niềm vui ngày Thống nhất đất nước
Như vậy, con đường dẫn đến Ngày Thống Nhất 30/4/1975 là một hành trình dài đầy gian khổ, hy sinh nhưng cũng vô cùng vẻ vang của dân tộc Việt Nam. Từ nỗi đau chia cắt sau Hiệp định Genève, qua cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước trường kỳ, đến bước ngoặt của Hiệp định Paris và cuối cùng là quyết tâm chiến lược nắm bắt thời cơ vàng, tất cả đã tạo tiền đề vững chắc cho cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Mùa Xuân 1975 lịch sử.
Hành trình đi đến Ngày Thống Nhất đầy gian khổ nhưng cũng vô cùng hào hùng. Hãy cùng Snetviet.com khám phá tiếp diễn biến của cuộc Tổng tiến công Mùa Xuân 1975 trong bài viết tiếp theo! Bạn có suy nghĩ gì về giai đoạn lịch sử này? Hãy chia sẻ dưới phần bình luận nhé!