Khi nhắc đến trang phục truyền thống của phụ nữ Việt Nam, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến tà áo dài thướt tha. Nhưng ngược dòng thời gian, trở về với vùng đồng bằng Bắc Bộ xưa, đặc biệt là vùng Kinh Bắc, ta sẽ bắt gặp một hình ảnh mộc mạc, duyên dáng và cũng không kém phần quyến rũ: hình ảnh người phụ nữ trong tà áo tứ thân. Chiếc áo nâu sồng giản dị, dải yếm lấp ló, tấm lưng ong được thắt gọn bằng dải lụa đào, và nụ cười e ấp dưới vành nón quai thao đã trở thành một biểu tượng bất hủ trong thi ca, nhạc họa. Vẻ đẹp áo tứ thân không lộng lẫy, kiêu sa mà kín đáo, đằm thắm, ẩn chứa trong đó là cả một chiều sâu văn hóa và những phẩm chất cao quý của người phụ nữ Việt Nam.
Nguồn Gốc Và Lịch Sử Của Vẻ Đẹp Áo Tứ Thân
Sự Phát Triển Từ Chiếc Áo Giao Lãnh
Áo tứ thân được cho là đã được cách tân từ chiếc áo giao lĩnh (kiểu áo cổ chéo) từ thời xa xưa. Để thuận tiện hơn cho công việc đồng áng và lao động thường ngày, người xưa đã sáng tạo ra kiểu áo tứ thân. Đúng như tên gọi, áo được may từ bốn khổ vải (thân), tượng trưng cho "tứ thân phụ mẫu" (cha mẹ mình và cha mẹ chồng).
Một Trang Phục Gắn Liền Với Đời Sống
Áo tứ thân không phải là trang phục cung đình hay lễ hội trang trọng, mà là trang phục thường ngày của phụ nữ miền Bắc trong nhiều thế kỷ. Nó gắn liền với hình ảnh người nông dân trên đồng ruộng, người phụ nữ tần tảo nơi góc chợ, hay các liền chị duyên dáng trong những canh hát Quan họ. Chính sự gần gũi, mộc mạc này đã tạo nên một vẻ đẹp áo tứ thân rất riêng, rất đời.
Áo tứ thân - Trang phục truyền thống của người Kinh Bắc xưa (Nguồn ảnh: Internet)
Phân Tích Các Thành Phần Tạo Nên Vẻ Đẹp Áo Tứ Thân
Một bộ trang phục áo tứ thân hoàn chỉnh là một sự kết hợp hài hòa của nhiều yếu tố:
Tà Áo Bên Ngoài
Áo tứ thân là một chiếc áo dài không có khuy cài. Phía trước có hai thân áo tách rời, được người mặc buộc thắt lại ở trước bụng, để lộ ra chiếc yếm bên trong. Hai thân áo phía sau được may liền lại thành một tà dài. Màu sắc phổ biến nhất cho áo mặc thường ngày là màu nâu non, nâu sồng (nhuộm từ củ nâu), thể hiện sự giản dị, chịu thương chịu khó. Trong các dịp lễ hội, các cô gái trẻ thường mặc áo tứ thân với nhiều màu sắc tươi tắn hơn như màu mỡ gà, hồng đào...
Chiếc Yếm Lấp Ló
Chiếc yếm mặc bên trong là một điểm nhấn đầy tinh tế, tạo nên nét quyến rũ kín đáo cho bộ trang phục. Yếm thường có màu sắc tương phản với áo ngoài, như yếm đỏ mặc với áo nâu, yếm trắng mặc với áo đen. Chi tiết này thể hiện gu thẩm mỹ và sự duyên dáng của người phụ nữ.
Dải Thắt Lưng Lụa
Một dải lụa dài, thường có màu sắc nổi bật như hồng đào, xanh thiên lý, được dùng để thắt gọn hai vạt áo trước lại, ôm lấy tấm "lưng ong" của người phụ nữ. Dải thắt lưng không chỉ có tác dụng giữ áo mà còn là một phụ kiện trang trí, tạo nên sự mềm mại, uyển chuyển trong mỗi bước đi.
Váy Đụp Đen Và Khăn Mỏ Quạ
Áo tứ thân thường được mặc cùng với chiếc váy đụp dài màu đen. Trên đầu, phụ nữ thường đội một chiếc khăn mỏ quạ màu đen. Chiếc khăn được gấp thành hình tam giác, phần mỏ khăn nhọn ở phía trước trán, hai đầu khăn được buộc gọn gàng ở sau gáy, ôm lấy khuôn mặt trái xoan, làm nổi bật lên làn da trắng và nụ cười duyên. Sự kết hợp này đã hoàn thiện vẻ đẹp áo tứ thân một cách hoàn hảo.
Cấu trúc áo tứ thân - Trang phục truyền thống của người Kinh Bắc xưa (Nguồn ảnh: Internet)
Ý Nghĩa Văn Hóa Sâu Sắc Của Vẻ Đẹp Áo Tứ Thân
Biểu Tượng Của Đạo Hiếu Và Phẩm Hạnh
Bốn thân áo tượng trưng cho công ơn sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ hai bên, luôn nhắc nhở người phụ nữ về đạo làm con, làm dâu hiếu thảo. Hai vạt áo trước được buộc lại với nhau tượng trưng cho tình nghĩa vợ chồng son sắt, thủy chung.
Tôn Vinh Vẻ Đẹp Lao Động
Thiết kế của áo tứ thân rất linh hoạt và tiện lợi. Khi làm việc, người phụ nữ có thể buộc gọn hai tà áo trước ra sau lưng. Hình ảnh này tôn vinh vẻ đẹp khỏe khoắn, năng động của người phụ nữ trong lao động.
Áo tứ thân mang ý nghĩa văn hóa rất riêng và vẻ đẹp duyên dáng của người phụ nữ Việt Nam (Nguồn ảnh: Internet)
Nguồn Cảm Hứng Bất Tận Trong Nghệ Thuật
Vẻ đẹp áo tứ thân đã trở thành nguồn cảm hứng vô tận cho thi ca, nhạc họa. Hình ảnh các liền chị Quan họ duyên dáng trong tà áo tứ thân, nón quai thao và những câu hát giao duyên đã trở thành một biểu tượng văn hóa đặc sắc của vùng Kinh Bắc và của cả dân tộc.
Dù ngày nay áo tứ thân không còn là trang phục thường ngày, nhưng giá trị văn hóa và thẩm mỹ của nó vẫn còn sống mãi. Vẻ đẹp áo tứ thân là vẻ đẹp của sự giản dị, kín đáo, của sự tảo tần và của một tâm hồn đằm thắm, giàu tình nghĩa. Việc gìn giữ và quảng bá hình ảnh áo tứ thân trong các dịp lễ hội, các hoạt động văn hóa nghệ thuật chính là cách để chúng ta tôn vinh người phụ nữ Việt Nam và bảo tồn một di sản quý báu của dân tộc. Vẻ đẹp áo tứ thân sẽ mãi là một nét duyên thầm, một niềm tự hào trong dòng chảy văn hóa Việt.